Có thể nói amidan đã trở thành một cụm từ quen thuộc với rất nhiều người và thậm chí còn trở thành từ khóa được mọi người tìm kiếm khá nhiều vì nhiều vấn đề sức khỏe xoay quanh.
Vị trí của Amidan
Amidan là một tổ chức lympho lớn nhất của cơ thể người, nằm tập trung ở phía dưới niêm mạc hầu thành đám nằm ở hai bên thành họng, từ đó tạo thành một vòng bạch huyết Waldayer bao gồm amidan vòm họng (còn gọi là VA, amidan vòi, amidan khẩu cái và amidan đáy lưỡi.
Amidan khẩu cái có kích thước lớn nhất, nằm ở vị trí hai bên thành họng và cũng là amidan dễ bị viêm nhất. Khi quan sát bằng mắt thường chúng ta có thể dễ dàng nhìn thấy được một phần của amidan.
Cấu tạo của Amidan
Amidan bao gồm 6 khối nằm vây quanh cửa hầu và xếp theo một vòng kín gọi là vòng bạch huyết quanh hầu (vòng Waldayer): Amidan vòm (VA), Amidan vòi, Amidan khẩu cái (amidan), Amidan lưỡi.
Amidan vòm (VA)
Amidan vòm chỉ có 1 khối hình tam giác nằm ở vòm họng và có thể phát triển theo thành sau họng mũi. Đây được xem là hạch bạch huyết lớn nhất cơ thể. Không giống như amidan khẩu cái, amidan vòm không được bảo phủ bởi lớp những biểu mô phía trên.
Không những thế, amidan vòm còn nằm ở vị trí của ngõ ra vào của hầu họng. Do đó, amidan vòm rất dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh.
Trong đó, tác nhân gây bệnh hay gặp nhất là virus gây nên. VA được hình thành từ tháng thứ 3 đến tháng thứ 7 của thai kỳ và phát triển đầy đủ ở trường hợp trẻ sơ sinh. VA trở thành nơi cư trú của vi khuẩn ngay từ tuần lễ đầu sau khi sinh.
VA to lên trong thời kì phát triển của trẻ cho đến 6 – 7 tuổi, nhằm tạo miễn dịch chống lại vi khuẩn, virus, dị nguyên và các chất kích thích trong thức ăn hay không khí. Sau đó VA thường thoái triển dần và sẽ teo nhỏ lại trước khi dậy thì.
Amidan vòi
Gồm 2 amidan, nằm ở hai bên phải và trái, quanh lỗ vòi tai, ngay vị trí dưới vòi Eustache. Đây là amidan có ít tổ chức Lympho và cũng ít được chú ý đến khi nhắc đến amidan.
Amidan khẩu cái (amidan)
Gồm 2 amidan hình ô van màu hồng và có kích thước to nhỏ tùy vào độ tuổi. Amidan khẩu cái nằm ở hai bên phải và trái, trong hố amidan của thành bên họng. Đây là amidan lớn nhất trong vòng bạch huyết Waldayer và là amidan duy nhất có thể quan sát bằng mắt thường khi dùng đèn soi.
Amidan khẩu cái bao gồm 2 trụ là trụ trước và trụ sau. Bề mặt amidan gồm nhiều hốc sâu. Đây là nơi thực hiện chức năng chính của amidan và cũng là nơi vi khuẩn và virus dễ xâm nhập gây nên tình trạng viêm amidan.
Amidan lưỡi
Chỉ có 1 khối, nằm ở đáy lưỡi. Cũng giống như Amidan vòi, đây là nơi tập trung ít tế bào Lympho nhất trong vòng bạch huyết Waldayer và cũng ít khi được nhắc đến.
Vòng Waldeyer được hình thành trong thai kỳ và phát triển đầy đủ khi trẻ chào đời. Các khối amidan phát triển nhanh về khối lượng từ lúc 1 – 2 tuổi và đạt đỉnh cao là lúc 3 – 7 tuổi, và sau đó thì sẽ teo dần.
Các amidan có cấu tạo gồm ba lớp từ ngoài vào trong như sau:
- Biểu mô phủ : đây là lớp biểu mô nằm trên bề mặt của amidan. Lớp biểu mô này có chức năng che chắn, bảo vệ và loại bỏ các tác nhân gây bệnh bám trên bề mặt của amidan.
- Mô liên kết: phía bên dưới lớp biểu mô phủ là một lớp mô liên kết mỏng giàu mạch máu và có vai trò giúp nuôi dưỡng amidan.
- Hạch bạch huyết: Lớp trong cùng của amidan là các hạch bạch huyết và đây là phần quan trọng nhất của amidan giúp chúng có khả năng tiết ra các Immunoglobulin, là các kháng thể tự nhiên của cơ thể với chức năng giúp chống lại các tác nhân gây bệnh
Chức năng của Amidan
Amidan là cơ quan lympho lớn của cơ thể người. Vai trò của amidan là miễn dịch có lợi cho cơ thể. Khi cơ thể bị xâm nhập bởi các tác nhân gây bệnh về đường hô hấp (vi khuẩn, virus…), vai trò của amidan là tiết ra kháng thể và các lympho bào giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.
Bình thường amidan vòm (VA) dày khoảng 2mm, không thể cản trở đường thở. VA tuy mỏng nhưng xếp thành nhiều nếp nên diện tiếp xúc của nó rất rộng. Nhiệm vụ của nó là nhận diện vi khuẩn, tạo kháng thể và tiêu diệt vi khuẩn khi chúng tái xâm nhập.
Khi chúng ta hít vào qua mũi, không khí sẽ tiếp xúc với VA trước khi vào phổi. Vi khuẩn trong không khí bám vào bề mặt tiếp xúc rộng của VA. Các tế bào bạch cầu đang chờ sẵn ở đây sẽ bắt giữ và nhận diện vi khuẩn để tạo ra được kháng thể.
Kháng thể này được nhân lên và đưa đi khắp nơi, nhưng tập trung nhiều nhất ở vùng mũi họng, tạo miễn dịch tại chỗ chống lại vi khuẩn khi chúng tái nhiễm trở lại. Vai trò của VA nói riêng và vai trò của amidan nói chung rất quan trọng trong các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp ở cơ thể người.
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: https://www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/
