Có thể nói rằng với đoạn trích “Uy-lít-xơ trở về” của Hô-me-rơ đã cho thấy vẻ đẹp trí tuệ và tình yêu chung thủy của chàng đối với người vợ đã xa cách hàng chục năm. Không sai chút nào khi nói chàng cũng chính là đại diện cho vẻ đẹp trí tuệ của cộng đồng.
Chính bằng tình yêu quê hương, tình yêu gia đình cùng với lòng dũng cảm, trí tuệ sắc sảo, Uy-lít-xơ lúc này đây dường như cũng đã vượt qua muôn vàn khó khăn, trắc trở để về bên gia đình thân yêu. Nhất là khi chàng đã đặt chân lên mảnh đất thân yêu, chàng lại phải đối mặt với 108 tên cầu hôn hung hãn, chúng luôn tìm mọi cách để chiếm đoạt tài sản của gia đình chàng. Thế nhưng chính với sự thông minh, sự giúp sức của những người khác thì chàng như cũng đã tiêu diệt được chúng. Thế nhưng bước tiếp theo nữa chính là thử thách của người vợ Pê-nê-lốp, vì từ khi Uy-lít-xơ đi thì trái tim nàng đã đóng kín.
Khi trở về sau khi đánh đuổi bọn cầu hôn dù vô cùng nhớ vợ, và muốn đoàn tụ cùng gia đình nhưng Uy-lít-xơ dường như cũng cứ vẫn hết sức kiên nhẫn đợi chờ những hành động âu yếm, tình cảm của vợ, chàng không vồ vập, không yêu cầu vợ phải tin mình ngay. Lý do vì chàng hiểu vợ mình là người vô cùng thận trọng. Thông qua đây người ta cũng luôn luôn hiểu được sự kiên nhẫn của Uy-lít-xơ được đối sánh với nhũ mẫu Ơ-ri-cle và thêm với đó chính là một người con trai Tê-lê-mác. Nhân vật nhũ mẫu đã nhiều lần khẳng định đó là Uy-lít-xơ để Pê-nê-lốp yên tâm, thậm chí con trai nàng Tê-lê-mác lúc này đây dường như cũng cứ còn nổi cáu với mẹ: “mẹ ơi, mẹ thật tàn nhẫn, và lòng mẹ độc ác quá chừng”. Thế nhưng mọi người càng hối thúc bao nhiêu thì Pê-nê-lóp càng thận trọng bấy nhiều. Vfa nàng đáp lại như hờ hững với Uy-lít-xơ, và chàng lúc này cũng vô cùng kiên nhẫn đợi chờ người vợ thân thương và nói: “Đừng làm rầy mẹ, mẹ còn muốn thử thách cha ở tại nhà này. Thế nào rồi mẹ con cũng sẽ nhận ra, chắc chắn như vậy”. Địch thì là phong thái, phẩm chất của một bậc anh hùng, khi chỉ đến khi Pê-nê-lốp thừa nhận mình, chàng mới giải thích rõ lí do.
Không chỉ dừng lại ở đó thì khi Pê-nê-lốp chưa nhận ra mình, Uy-lít-xơ còn tỏ ra giận dỗi và vô cùng lo âu. Có thể thấy được đây cũng là nét tâm lí thường thấy của những người chồng khi xa nhà đã lâu mà khi trở về lại không nhận. Nhất là sau khi đã rũ bỏ lớp quần áo bẩn thỉu, thay bộ quần áo mới, Uy-lít-xơ trông “đẹp như một vị thần”, nhưng Pê-nê-lốp vẫn kiên định không nhận chàng. Thực sự Uy-lít-xơ vô cùng đau khổ mà than với vợ rằng: “Khốn khổ! Hẳn là các thần trên núi Ô-lem-pơ đã ban cho nàng một trái tim sắt đá hơn ai hết trong đám đàn bà yếu đuối, vì một người khác chắc không bao giờ có gan ngồi cách xa chồng như thế,…”. Và cũng lúc này đây chàng đã đưa ra một yêu cầu hết sức khôn ngoan để thử người vợ của mình đó chính là “Già hãy kể cho tôi một chiếc giường để tôi ngủ một mình, như bấy lâu nay, vì trái tim trong ngực nàng kia là sắt”. Lúc này đây chàng đã vô cùng ngạc nhiên, sửng sốt khi Pê-nê-lốp yêu cầu nhũ mẫu mang chiếc “giường kiên cố” ra cho Uy-lít-xơ nằm. Thực sự tâm trạng chàng vô cùng âu lo, bởi đó là chiếc giường không thể di chuyển được và nếu mang được nó ra tức là nàng Pê-nê-lốp đã không còn chung thủy với chàng và Uy-lít-xơ sẽ mất tất cả. Chàng sợ hãi hơn bao giờ hết.
Uy-lít-xơ cũng đã nhanh chóng kể những đặc điểm, chi tiết đặc biệt của chiếc giường với giọng điệu lo âu “chột dạ” mà rằng “Nếu không có thần linh giúp đỡ thì dù là người giỏi nhất cũng khó lòng làm được việc này” “Đây là chiếc giường kì lạ, kiến trúc có điểm rất đặc biệt, do chính tay tôi làm lấy chứ chẳng phải ai”. Tiếp theo đó thì chàng bắt đầu kể ra những đặc điểm của nó, bí mật mà chỉ hai vợ chồng chàng mới biết. Khi nghe những lời chồng kể chi tiết, rành mạch Pê-nê-lốp như vỡ òa trong hạnh phúc, nàng vui sướng lắm và lúc đó mới nhận ra Uy -lit – xơ.
Và người đọc có thể thấy được cũng chỉ trong một đoạn trích ngắn, nhưng tâm trạng của Uy-lít-xơ đã được bộc lộ một cách đầy đủ, với vô vàn cung bậc cảm xúc khác nhau. Tất cả điều này dường như cho thấy tình yêu gia đình vô bờ bến, đồng thời bộc lộ những vẻ đẹp phẩm chất của chàng. Bức tranh tâm trạng Uy-lít-xơ được tái hiện còn cho thấy tài năng miêu tả tâm lí bậc thầy của Hô-me-rơ đấy.
