Nhiều người biết đến bảng cầu cơ (Ouija board), hay bàn cầu cơ, như một trò chơi hoặc công cụ có khả năng giao tiếp với thế giới tâm linh. Từ “Ouija” xuất phát từ tiếng Pháp và tiếng Đức mang nghĩa là “có, vâng, phải”. Trò chơi này rất đơn giản, bao gồm hai bộ phận: một tấm bảng in hình các chữ cái (từ a đến z), chữ số (từ 1 đến 9), các từ “có”, “không”, “tạm biệt”, và một mảnh gỗ hình trái tim có kích thước bằng bàn tay.
Có hai cách phổ biến sử dụng cầu cơ, với những người coi nó như một món đồ chơi thông thường, khi chơi, một nhóm chơi đặt tay họ lên cơ và đọc to câu hỏi. Đáp án chỉ là có hoặc không. Sau khi đọc xong, cơ sẽ di chuyển về phía một trong hai đáp án ấy một cách vô thức. Nhiều người kể lại, họ khẳng định rằng không hiểu sao mà cơ lại di chuyển được trong khi họ không hề điều khiển chúng.
Những người tham gia chiêu hồn lại sử dụng cầu cơ theo cách khác: đặt 1 ngón tay lên cơ, sau đó thông qua một số nghi thức thần bí, họ đánh vần các chữ cái mà cơ vô thức chỉ đến tạo thành câu và các cụm từ có ý nghĩa. Người ta cho rằng, hành động như thế là do các linh hồn điều khiển, giao tiếp và gửi thông điệp tới chúng ta.
Kể từ khi được phát minh vào cuối thế kỷ 19, bảng cầu cơ đã trở thành một dấu ấn của nền văn hóa đại chúng. Tấm bảng gợi lên hình ảnh những bộ phim kinh dị khiến nhiều bạn trẻ từng khiếp sợ cũng như tò mò.
Tuy nhiên, điều gì sẽ xảy ra nếu có một lời giải thích khoa học đơn giản cho lý do tại sao bàn cầu cơ hoạt động? Các nhà nghiên cứu đã thành công khi lý giải bí mật này. Thí nghiệm được họ tiến hành đã chứng minh thực ra tất cả là do hiệu ứng vô thức của con người (Ideomotor effect).
Hiệu ứng Ideomotor là một ví dụ về chuyển động vật lý vô thức, không tự nguyện – nghĩa là chúng ta di chuyển khi chúng ta không cố gắng di chuyển.
Nếu bạn đã từng trải qua cảm giác giật mình tỉnh giấc đột ngột sau khi ngủ (được gọi là chứng giật thần kinh), bạn đã trải qua một phiên bản đột ngột hơn của hiệu ứng Ideomotor: não bộ ra hiệu cho cơ thể di chuyển mà bạn không nhận thức được. Sự khác biệt rõ ràng là hiệu ứng Ideomotor xảy ra khi bạn thức, vì vậy các chuyển động phản xạ bạn thực hiện nhỏ hơn nhiều.
Trong trường hợp bảng cầu cơ, não của bạn có thể vô thức tạo ra hình ảnh và ký ức khi bạn đặt câu hỏi cho bảng. Cơ thể phản ứng với bộ não của bạn mà bạn không có ý thức “ra lệnh” cho nó làm như vậy, khiến các cơ ở bàn tay và cánh tay của bạn di chuyển con trỏ đến những câu trả lời mà bạn – một lần nữa, một cách vô thức – có thể muốn nhận.
Có nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra các trường hợp khác nhau của hiệu ứng động cơ điện tử trong hoạt động. Trong một biến thể nổi tiếng và ít lặp lại của bài kiểm tra bảng cầu cơ cho thấy, khi những người tham gia bị bịt mắt thì các thông điệp được tạo ra ít mạch lạc hơn.
Qua nhiều năm, nghiên cứu đã xác định rằng hiệu ứng Ideomotor gắn chặt với nhận thức tiềm thức – và hiệu ứng của nó đạt được tối đa khi đối tượng tin rằng anh ta không kiểm soát được chuyển động của mình. Nghịch lý thay, bạn nghĩ rằng bạn có ít quyền kiểm soát hơn, thì tiềm thức của bạn thực sự đang kiểm soát nhiều hơn.
Tóm lại, điều kỳ diệu về một tấm bảng cầu cơ không phải là một tấm ván có thể gửi thông điệp hoặc một nhà ngoại cảm có thể khẳng định các linh hồn đang nói từ phía bên kia. Trên thực tế, điều kỳ diệu thực sự của bảng cầu cơ là thứ nằm trong tiềm thức của chính chúng ta.
