(Last Updated On: 13/10/2023)
1. Củ mã thầy là gì?
Tên thường gọi: Củ Mã thầy hay còn gọi là củ năng, Củ năn (miền Bắc), Bột tề…
Tên khoa học: Eleocharis dulcis (Heleocharis plantaginea R. Br.)
Họ khoa học: thuộc họ Cói (Cyperaceae).
Mô tả Cây mã thầy
Cây mã thầy là cây thảo thuỷ sinh sống nhiều năm, mọc hoang trên những cánh đồng ngập nước (cả nước phèn và nước ngọt). Củ nạc to, vỏ ngoài màu nâu đen, khi gọt vỏ thì bên trong trắng, ăn giòn có vị hơi ngọt. Thân giả hành hình trụ cao 15 – 60cm hoặc có thể lên đến 1m, đường kính 1,5 – 3mm hay hơn, bóng. Lá teo nhỏ thành bẹ ngắn ở gốc, dễ rách. Cụm hoa bông dạng tháp bút, dài 2 – 5cm, rộng bằng thân. Hoa có 7 tơ màu vàng nâu, mỗi hoa có từ 2 – 3 nhị và đầu nhuỵ. Quả bế dài bằng 1/2 vẩy, có 5 – 7 tia, tròn. Cây mã thầy ra hoa vào tháng 11 – 12.
2. Đặc điểm sinh trưởng của củ mã thầy
Mã thầy là loài bản địa của châu Á (Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Philippines…), Úc, các nước nhiệt đới châu Phi, và nhiều quần đảo khác trong Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Ở nước ta, cây mọc phổ biến từ Bắc đến Nam, tuy nhiên được trồng tập trung trên diện tích lớn ở Đồng Tháp Mười. Cây phát triển mạnh ở đất phèn, trong mùa mưa, thích hợp với đất chua có pH = 4 – 5, là cây chỉ thị vùng đất phèn. Cây phát triển nhanh. Thời điểm thu hoạch Mã thầy thích hợp là khi mặt đất phía dưới gốc cây chuyển sang màu vàng, điều này chứng tỏ củ Mã thầy đã trưởng thành và sẵn sàng để thu hoạch. Trồng khoảng 200 – 240 ngày là có thu hoạch, có thể cho 10 – 15 tấn trên mỗi hecta. Bảo quản tốt nhất ở nhiệt độ 4oC để giảm sự thoát hơi nước của củ và hạn chế nảy mầm.
Củ Mã thầy thường được dùng tươi, không cần qua công đoạn chế biến.
3. Tác dụng của củ mã thầy
Thành phần hóa học
Củ Mã thầy có giá trị dinh dưỡng cao với các thành phần như:
- Cacbonhydrate (24%), chất béo (0.1%), chất đạm (1%)
- Các Vitamin nhóm B như B1, B2, B3, B5, B6, B9. Ngoài ra còn có vitamin C, vitamin E
- Khoáng chất vi lượng như: Magie, mangan, photpho, kali, kẽm
- Ngoài ra vỏ củ còn chứa các flavonoid như: fisetin, tectorigenin, quercetin, luteolin, apigenin, diosmetin, jaceosidin, và galangin
Tác dụng dược lý
Qua các nghiên cứu cho thấy vị thuốc Mã thầy có các tác dụng sau:
- Các flavonoid từ vỏ củ có tác dụng chống oxy hóa, ức chế tế bào ung thư phổi bằng cách ngưng quá trình phân bào và kích hoạt apoptosis tế bào ung thư phổi.
- Kháng một số vi khuẩn: tụ cầu vàng, Bacillus coli…
- Ổn định đường huyết
- Nhuận tràng, điều trị táo bón
Mã thầy trong y học cổ truyền
Vị ngọt, tính mát; quy kinh Phế, Vị
Có tác dụng khai vị, ích khí, an trung, giải độc, thanh nhiệt, tiêu thức ăn và giúp ích cho dạ dày và ruột.
4. Cách dùng và liều dùng của củ mã thầy
Củ mã thầy thường dùng nấu chè, nấu canh với thịt gà, vịt. Cũng được sử dụng làm thuốc tiêu đờm, giải nhiệt, mạnh dạ dày, sáng mắt, dùng chữa trẻ em bị tích, phát nóng.
Tùy mục đích sử dụng mà liều lượng có thể thay đổi, tuy nhiên liều lượng khuyến cáo mỗi ngày là 10 – 20g dưới dạng thuốc sắc.
Lưu ý khi sử dụng
Do sinh trưởng ở dưới bùn đất vì thế có thể có nhiều loại ký sinh trùng sinh trưởng ký sinh, vì vậy cần gọt vỏ và rửa sạch, chế biến kỹ trước khi sử dụng. Đã có trường hợp báo cáo nhiễm sán lá gan khi sử dụng.
5. Một số bài thuốc từ củ mã thầy
Tiêu thũng, thanh nhiệt cơ thể Dùng 500g Củ năng, 500g thịt vịt cỏ, 30g đường phèn, ninh nhỏ lửa, dùng ăn. Ngoài ra, có thể dùng Mã thầy 60g, cá Diếc 300 g nấu cùng hành, dấm, 20g đường cát, dùng ăn trong ngày.
Hỗ trợ bổ phế, ích thận Sử dụng 100 g Củ năng, 1 đôi cật lợn, 30g đường phèn dập nát, nấu cùng 2 lít nước. Nấu với lửa nhỏ trong vòng 20 -25 phút, ăn khi còn nóng.
Hạ huyết áp, tiêu thũng, thanh nhiệt cơ thể Dùng 100g Củ năng, 300g thịt lợn nạc, 200g Rau cần xào chín. Nêm gia vị cho vừa miệng kèm thêm chút tiêu và hành lá, dùng ăn khi còn nóng.
Hỗ trợ tiêu hóa, sinh tân dịch, lợi tiểu, giải độc rượu Củ năng tươi dùng ăn hàng ngày hoặc ép lấy nước uống. Có thể phối hợp với rễ cỏ tranh và ngó sen với lượng bằng nhau, sắc thành nước, dùng uống hàng ngày.
Mã thầy không chỉ là một loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao mà còn là một vị thuốc có nhiều tác dụng tuyệt vời.
6. Đối tượng sử dụng củ mã thầy
Củ mã thầy dùng được cho mọi lứa tuổi, mọi đối tượng. Kể cả người có bệnh hoặc người không bệnh tật gì đều nên sử dụng hàng ngày để tăng cường sức khỏe và ngăn ngừa bệnh tật.
7. Chế biến món ăn từ củ mã thầy
Canh củ mã thầy sườn non
Sự kết hợp khéo léo giữa củ năng và sườn non sẽ cho bạn một công thức chế biến món canh vô cùng mới lạ và đầy bổ dưỡng. Món canh này sẽ vô cùng thích hợp cho những ngày hè oi bức. Bạn có thể tham khảo cách chế biến nhanh dưới đây nhé.
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
- 300 gam sườn non
- 300 gam củ năng
- Hành khô băm
- Hành lá, mùi tàu
- Gia vị…
Cách chế biến:
- Bước 1: Bạn rửa sạch sườn non, chặt thành miếng vừa ăn rồi đem trụng qua nước sôi.
- Bước 2: Bạn gọt vỏ củ năng, rửa sạch rồi bổ làm đôi. Hành lá, mùi tàu bạn cũng rửa sạch và thái nhỏ.
- Bước 3: Bạn cho chảo lên bếp, phi thơm hành khô rồi cho sườn non vào đảo. Sau khi nêm nếm gia vị vừa ăn, bạn cho thêm nước vào ninh với lửa nhỏ. Trong khi ninh sườn, bạn nhớ vớt bớt bọt để nước ninh được trong nhé.
- Bước 4: Khi sườn đã chín mềm, bạn cho củ năng vào đun thêm khoảng 2 phút cho sôi lại rồi cho hành lá, rau mùi tàu vào và tắt bếp.
- Bước 5: Bạn múc canh củ năng sườn non ra tô và thưởng thức thôi nào.
8. Củ mã thầy có giá bao nhiêu?
Củ mã thầy lấy buôn chỉ 13.000-16.000 đồng/kg, ra khỏi chợ được bán với giá 40.000-50.000 đồng/kg.
9. Mua củ mã thầy ở đâu?
Nếu bạn đang quan tâm tìm hiểu và muốn mua củ mã thầy thì Ẩm Thực XANH là một địa chỉ mà bạn hoàn toàn có thể tin tưởng.
Tại Ẩm Thực Xanh, chúng tôi cam kết toàn bộ sản phẩm đều chuẩn tự nhiên 100%, không có chất bảo quản, khách hàng có thể kiểm tra chất lượng sản phẩm trước khi nhận hàng. Đặc biệt cam kết ĐỔI TRẢ 1:1 hoặc HOÀN TIỀN 100% nếu sản phẩm là kém chất lượng.
