Bạn đã từng tự hỏi rằng, gan nằm ở vị trí nào trong hệ thống phức tạp của cơ thể chúng ta? Gan được cấu tạo ở vị trí đặc biệt mang theo một loạt chức năng và nhiệm vụ quan trọng.
Gan nằm ở vị trí nào trong cơ thể người?
Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất trong cơ thể, có màu đỏ sẫm, có trọng lượng khoảng 1,4 – 1,6kg. Trong người lớn, gan chiếm khoảng 2% trọng lượng cơ thể, còn ở trẻ em, chiếm khoảng 5%. Chức năng chính của gan là tham gia vào quá trình xử lý chất dinh dưỡng, sản xuất mật và giải độc cơ thể.
Vị trí của gan trong cơ thể
Gan nằm ở phía bên phải của ổ bụng. Nó tiếp giáp với nhiều cơ quan khác trong cơ thể. Phía trước và bên phải của gan tiếp xúc với dạ dày, phía sau và bên phải tiếp giáp với thận phải, phía dưới tiếp xúc với ruột non và ruột già.
Gan nằm ngay dưới cơ hoành và bên dưới vòm hoành phải, mặc dù có một phần nhỏ lấn sang bên trái, nằm dưới vòm hoành trái và vùng thượng vị.
Hình dạng và kích thước của gan
Gan có hình dạng tương tự một nửa quả dưa hấu bị cắt chéo. Kích thước của gan khoảng 28 cm theo chiều ngang, 18 cm theo chiều trước sau và cao trung bình là 8 cm. Bề dưới của gan chạy dọc theo cung sườn phải, bắt chéo qua vùng thượng vị và cung sườn trái. Điểm cao nhất của gan nằm phía sau xương sườn thứ V bên phải, ngay dưới vùng núm vú.
Cấu tạo và vị trí bao phủ
Gan được bao phủ bởi một lớp màng kép gọi là phúc mạc, giúp giảm ma sát giữa gan và các cơ quan khác trong ổ bụng. Dưới phúc mạc là lớp áo xơ (tunica fibrosa) và ở cửa gan, áo xơ đi vào trong gan cùng với các mạch tạo thành một lớp bao xơ quanh các mạch máu (capsula fibrosa peri-vascularis), còn gọi là bao Glison.
Mạng lưới mạch máu và vai trò chức năng
Gan được cung cấp máu qua động mạch gan và tĩnh mạch cửa (tĩnh mạch gánh). Gan được chia thành hai thùy (lobe) là thùy phải và thùy trái, dựa vào vị trí của dây chằng liềm nối liền gan với cơ hoành và thành bụng trước. Thùy phải thường lớn hơn thùy trái. Mỗi thùy gan chia thành hàng ngàn đơn vị có cấu trúc nhỏ hình lục giác. Mỗi đơn vị này chứa một tĩnh mạch chạy xuyên qua từ trung tâm đến cuối và tập trung về tĩnh mạch gan, đưa máu từ gan về tim.
Bề mặt ngoài của mỗi đơn vị chứa tĩnh mạch, động mạch nhỏ và hệ thống ống dẫn, chuyển chất lỏng đến và đi. Mạng lưới này có khả năng chuyển tải khoảng 1,4 lít máu mỗi phút, tức là khoảng 2000 lít máu mỗi ngày đêm. Sau khi qua gan, máu này được đưa về tim và phân phối đến các bộ phận khác trong cơ thể.
Chức năng hoạt động của gan trong cơ thể
Chức năng của gan là vô cùng quan trọng, và nó thực hiện nhiều nhiệm vụ chính để duy trì sự sống và hoạt động của cơ thể:
Dự trữ và chuyển hóa
Gan đóng vai trò quan trọng trong việc dự trữ và chuyển hóa các chất cần thiết cho cơ thể. Nó lưu trữ glycogen (dạng dự trữ của carbohydrate) và chuyển hóa nó thành glucose khi cơ thể cần. Gan cũng tham gia vào chuyển hóa chất béo và protein từ thức ăn thành các dạng dùng được cho cơ thể.
Gan hoạt động nhiệm vụ dự trữ và chuyển hóa năng lượngTổng hợp các chất cần thiết
Gan là nơi tổng hợp nhiều loại protein và hợp chất quan trọng. Nó sản xuất nhiều protein, bao gồm cả albumin, một protein chất lượng cao giúp duy trì áp lực máu và vận chuyển chất béo. Gan cũng tổng hợp các yếu tố cần thiết cho quá trình đông máu và tham gia vào việc điều hòa huyết áp thông qua hormone angiotensinogen.
Sản xuất mật
Gan sản xuất mật, một chất lỏng quan trọng cho quá trình tiêu hóa. Mật giúp phân giải và hấp thụ chất béo, cholesterol và một số vitamin trong ruột non.
Thải độc và lọc máu
Gan đóng vai trò quan trọng trong việc lọc máu và loại bỏ các chất độc hại và thừa ra khỏi cơ thể. Nó giúp loại bỏ các chất như hormone thừa, rượu và các loại thuốc từ máu.
Sản xuất hồng cầu
Trong ba tháng đầu của thai kỳ, gan thực hiện chức năng tạo hồng cầu chính cho thai nhi. Sau đó, tủy xương thực hiện chức năng này.
Hệ miễn dịch và duy trì cân bằng
Gan chứa các tế bào Kupffer, có vai trò trong hệ miễn dịch bằng cách ngăn chặn và phá hủy tác nhân gây bệnh. Gan cũng tham gia vào việc duy trì cân bằng các hormone trong cơ thể.
Gan không chỉ tham gia vào nhiều chức năng quan trọng trong quá trình chuyển hóa và tiêu hóa, mà còn đóng vai trò quan trọng trong duy trì sức khỏe tổng thể của cơ thể con người.
Cần làm gì để bảo vệ sức khẻo gan của bạn?
Để duy trì sức khỏe gan tốt và hoạt động hiệu quả, bạn nên tuân theo những thói quen dưới đây:
Chế độ ăn uống lành mạnh: Tập trung vào việc tiêu thụ thực phẩm giàu dinh dưỡng, bao gồm rau xanh, hoa quả, ngũ cốc nguyên hạt và các nguồn protein thực vật. Hạn chế thức ăn nhanh, thực phẩm chứa nhiều đường và chất béo bão hòa.
Kiểm soát cân nặng và tập thể dục: Duy trì cân nặng ở mức hợp lý thông qua chế độ ăn uống cân đối và việc tập thể dục đều đặn. Bệnh béo phì có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng.
Giới hạn uống rượu: Hạn chế hoặc tránh uống rượu. Rượu có thể gây tổn thương gan và dẫn đến xơ gan.
Tránh lạm dụng thuốc: Sử dụng thuốc theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc bác sĩ. Hạn chế việc sử dụng thuốc không cần thiết và tránh lạm dụng các loại thuốc có thể gây hại cho gan.
Bảo vệ an toàn khi quan hệ tình dục: Sử dụng biện pháp bảo vệ an toàn như bao cao su để ngăn ngừa lây nhiễm các bệnh viêm gan siêu vi và các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Định kỳ kiểm tra sức khỏe gan: Nếu bạn có biểu hiện như mệt mỏi, buồn nôn, thay đổi màu da, mắt và nước tiểu, hãy đến cơ sở y tế để được kiểm tra gan và thăm khám. Kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm bất kỳ vấn đề nào và thực hiện điều trị kịp thời.
Gan đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng cơ bản của cơ thể, vì vậy việc chăm sóc và bảo vệ gan là vô cùng quan trọng để duy trì sức khỏe tổng thể.
Xem thêm:
- Điều kiện để ghép gan và quy trình ghép gan
- Xét nghiệm chức năng gan có cần nhịn ăn không?
