Quốc huy Việt Nam – biểu tượng thiêng liêng, tự hào thể hiện khát vọng mãnh liệt, thiết tha về một nền hòa bình, độc lập, tự do và về một quốc gia phát triển thịnh vượng sánh vai cùng bè bạn quốc tế trên khắp các châu lục. Quá trình hình thành, ra đời của Quốc huy Việt Nam là câu chuyện đặc biệt gắn liền với lịch sử đất nước và hành trình đấu tranh, bảo vệ dân tộc, đồng thời cũng là câu chuyện đầy thú vị, gắn với cuộc đời, sự nghiệp của người hoạ sĩ tài ba Bùi Trang Chước.
Trước đó ngày 29-8, hướng tới kỷ niệm 78 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1945-2023), 78 năm Ngày thành lập Bộ Nội vụ và Ngày truyền thống ngành Tổ chức nhà nước (28-8-1945/28-8-2023), Kỷ niệm 2 năm Bộ sưu tập bản phác thảo mẫu Quốc huy Việt Nam của Hoạ sĩ Bùi Trang Chước được công nhận là Bảo vật quốc gia theo Quyết định số 2198/QĐ-TTg ngày 25-12-2021 của Thủ tướng Chính phủ, đồng thời nhân sự kiện họa sĩ Bùi Trang Chước được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh cho ba cụm tác phẩm, trong đó có tác phẩm mẫu Quốc huy Việt Nam, Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước đã tổ chức khai mạc Trưng bày: “Bảo vật quốc gia – Phác thảo mẫu Quốc huy Việt Nam”.
Trưng bày giới thiệu gần 200 hiện vật gốc, tài liệu, hình ảnh về cuộc đời, sự nghiệp của danh họa Bùi Trang Chước.
Trưng bày gồm 3 phần. Phần 1 chủ đề “Quốc huy Việt Nam – biểu tượng tự hào dân tộc”, giới thiệu một số tài liệu, hình ảnh Quốc huy Việt Nam được thể hiện trên các sự kiện, địa điểm trên đất liền cũng như biên giới, hải đảo, trong các giấy tờ quan trọng… qua đó thấy được tầm quan trọng, sự thiêng liêng của Quốc huy Việt Nam.
“Hành trình sáng tạo mẫu Quốc huy Việt Nam” là chủ đề phần 2 giới thiệu một số văn bản khởi nguồn cho việc sáng tác Quốc huy Việt Nam và hành trình sáng tạo mẫu Quốc huy của họa sĩ Bùi Trang Chước, từ những nét phác thảo đầu tiên với những cây tre, con trâu, bông lúa… hay hình dáng đa dạng, màu sắc phong phú, chủ đề thân thuộc cùng những lời tự sự về hành trình sáng tác mẫu Quốc huy của họa sĩ.
Phần 3 chủ đề “Họa sĩ Bùi Trang Chước – người tạo hình Quốc huy Việt Nam”, giới thiệu chân dung, quê hương, gia đình, quá trình học tập, lao động, sáng tạo của họa sĩ Bùi Trang Chước, khắc họa hình ảnh của người nghệ sĩ đa tài với nhiều tác phẩm có giá trị ứng dụng: Mẫu Quốc huy, mẫu tem, tiền, huy hiệu, chân dung Lê-nin, Chủ tịch Hồ Chí Minh…
Các phác thảo mẫu Quốc huy có nhiều kích thước và hình dáng khác nhau thể hiện sự trăn trở, tìm tòi, suy nghĩ của người họa sĩ. Mỗi bản vẽ đều có những hình ảnh cơ bản và đặc trưng của dân tộc Việt Nam, như: Dải đất hình chữ S, Quốc kỳ, con trâu, cánh đồng lúa chín vàng, Tháp Rùa, Cột cờ Hà Nội, chùa Một Cột, hình ngôi sao năm cánh, rặng tre, dải lụa, bông lúa và tên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đây là quá trình lao động tỉ mỉ, tâm huyết và nghiêm túc của họa sĩ thể hiện tính thẩm mỹ, có giá trị và ý nghĩa lớn lao.
Mỗi nét vẽ, mỗi hình tượng trong những tác phẩm còn mang thông điệp, mong ước về một nước độc lập, ấm no, hạnh phúc, gắn bó bền chặt, sự hòa quyện giữa truyền thống, lịch sử cách mạng và xu hướng phát triển, mong ước hòa bình, nền độc lập, chủ quyền thiêng liêng và cho đến ngày nay những hình ảnh đó vẫn luôn gắn liền, hiện hữu trong lòng người dân Việt Nam.
Bà Trần Việt Hoa, Giám đốc Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III cho biết: Việc tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ là một nhiệm vụ quan trọng, cần thiết của cơ quan lưu trữ, đóng góp, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Để có thể tổ chức bảo quản và trưng bày như hiện nay, đã có sự tham gia, ủng hộ nhiệt tình của gia đình họa sĩ Bùi Trang Chước trong việc gửi tặng tài liệu, hiện vật và luôn đồng hành cùng cơ quan lưu trữ trong các hoạt động suốt 20 năm qua.
Chị Nguyễn Thị Minh Thủy (tức Bùi Minh Thủy) – con gái cố họa sĩ Bùi Trang Chước chia sẻ: Trước những tác phẩm đồ họa và hội họa phục vụ đắc lực, trực tiếp trên mọi lĩnh vực chính trị, văn hóa, xã hội của cha tôi, là thế hệ con cháu, chúng tôi – mọi thành viên trong gia đình vô cùng vinh dự, tự hào về những đóng góp, sự cống hiến trọn đời cho nhân dân, cho Tổ quốc của ông trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật.
Những bản phác thảo mẫu Quốc huy của họa sĩ Bùi Trang Chước chính là nguồn gốc, cơ sở, tiền đề, nền tảng cho Quốc huy chính thức của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam), đồng thời các bản phác thảo còn mang những dấu ấn đặc biệt về chủ đề, nội dung, ý nghĩa từng chi tiết tác phẩm, mang âm hưởng, hơi thở của dân tộc trong từng mẫu vẽ và vô cùng phong phú về hình ảnh, màu sắc, độc đáo về hình thức, bố cục, trình bày, giá trị nghệ thuật…
