Huyết áp thấp có thể gây đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy giảm chức năng thận, rung nhĩ… nếu không được điều trị kịp thời.
Huyết áp thấp là gì?
Theo bác sĩ BS.CKI Hồ Thị Tuyết Mai, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, chỉ số huyết áp bình thường dao động ở mức 120/80 mmHg. Nếu chỉ số huyết áp tâm thu < 90mmHg hoặc huyết áp tâm trương < 60 mmHg thì được xem là huyết áp thấp. Huyết áp thấp được chia thành 2 loại:
- Huyết áp thấp mạn tính: Huyết áp lúc nghỉ thường xuyên dưới 90 mmHg (đối với huyết áp tâm thu) hoặc dưới 60 mmHg (đối với huyết áp tâm trương).
- Hạ huyết áp đột ngột, bao gồm:
- Huyết áp thấp thế đứng: Huyết áp giảm từ 20 mmHg trở lên (huyết áp tâm thu) và 10 mmHg trở lên (huyết áp tâm trương) trong vòng 3 phút sau khi bạn đột ngột đứng lên khi đang ngồi. Tên gọi khác của tình trạng này là hạ huyết áp tư thế vì nó xảy ra khi người bệnh thay đổi tư thế.
- Hạ huyết áp sau ăn: Tình trạng này xảy ra sau khi ăn từ 1-2 giờ. Tình trạng này thường gặp ở người lớn tuổi, đặc biệt là những người bị huyết áp cao hoặc các bệnh về hệ thần kinh tự chủ
- Hạ huyết áp qua trung gian thần kinh: Đây là hiện tượng tụt huyết áp sau khi đứng trong thời gian dài, chủ yếu ảnh hưởng đến người lớn và trẻ em.
Triệu chứng huyết áp thấp
Bác sĩ Mai cho biết, người bị huyết áp thấp mạn tính có thể không xuất hiện triệu chứng nào. Bệnh chỉ được phát hiện khi tình cờ đo huyết áp. Trong khi đó, các trường hợp hạ huyết áp khác thường kèm theo những biểu hiện như đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi, ngất xỉu, khó thở… Đôi khi, huyết áp quá thấp có nguy cơ dẫn đến một tình trạng được gọi là sốc với các triệu chứng: lú lẫn (thường gặp ở người lớn tuổi), da lạnh, xanh xao, thở nhanh và nông, rối loạn nhịp…
Biến chứng do huyết áp thấp
Theo bác sĩ Mai, ở những người khỏe mạnh, huyết áp thấp nhưng không kèm theo bất kỳ triệu chứng nào thường không đáng lo ngại và không cần điều trị. Tuy nhiên, huyết áp giảm đột ngột có thể là dấu hiệu của một vấn đề tiềm ẩn – đặc biệt là ở người cao tuổi. Cụ thể, huyết áp thấp khiến áp lực trong các mạch máu không đủ mạnh để đưa máu giàu oxy đến khắp nơi trong cơ thể, đặc biệt là não, tim và các cơ quan quan trọng khác.
Đây là căn nguyên dẫn đến cơn nhồi máu não, nhồi máu cơ tim – hai tình trạng đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời. Nhiều nghiên cứu cho thấy, những người bị bệnh tim mạch vành và huyết áp rất thấp có nguy cơ tăng các biến cố tim mạch, chẳng hạn như nhồi máu cơ tim; trong khi huyết áp rất thấp có liên quan đến cơn đau thắt ngực ở những người bị bệnh động mạch vành mạn tính.
Không chỉ gây tổn thương tim và não, tụt huyết áp đột ngột còn gây ra các vấn đề sức khỏe khác như suy giảm chức năng thận, chấn thương do ngã (ở những người bị tụt huyết áp tư thế đứng), rung nhĩ… Thậm chí, hạ huyết áp nghiêm trọng có thể dẫn tới sốc, gây tử vong nếu không cấp cứu nhanh chóng.
Phương pháp điều trị huyết áp thấp
Theo bác sĩ Tuyết Mai, nếu không có triệu chứng, hoặc chỉ là triệu chứng nhẹ, chẳng hạn như những đợt chóng mặt ngắn khi đứng lên, huyết áp thấp thường không cần điều trị. Khi người bệnh có dấu hiệu rõ rệt, phương pháp điều trị tốt nhất phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Các bác sĩ sẽ tìm cách giải quyết nguyên nhân (rối loạn nguyên phát) gây huyết áp thấp, chẳng hạn như mất nước, suy tim, nhiễm trùng, bệnh đái tháo đường, suy giáp… Nếu bạn bị huyết áp thấp do uống một số loại thuốc, bác sĩ sẽ thay đổi liều lượng hoặc ngừng hoàn toàn loại thuốc đó.
Trường hợp không rõ nguyên nhân gây ra huyết áp thấp, mục tiêu trong điều trị là ổn định huyết áp và giảm các triệu chứng. Tùy thuộc vào độ tuổi, sức khỏe và loại huyết áp thấp, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp như: thêm muối vào khẩu phần hơn nhưng phải dưới sự kiểm soát của bác sĩ (không được bổ sung quá nhiều vì có thể dẫn tới suy tim), uống nhiều nước hơn (chất lỏng làm tăng thể tích máu và ngăn ngừa mất nước, cả hai đều quan trọng trong việc điều trị hạ huyết áp), mang vớ nén (giúp cải thiện lưu lượng máu từ chân đến tim) và uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Cần làm gì khi tụt huyết áp đột ngột?
Khi bị tụt huyết áp đột ngột, trước tiên bạn cần ngừng ngay các hoạt động mình đang làm và nằm xuống, nâng cao chân, mang vớ nén để giúp tăng cường tuần hoàn máu. Tiếp đến, hãy uống một ly nước có điện giải (muối), thật nhiều nước lọc, tách trà nóng để huyết áp có thể ổn định trở lại.
Một cách khác giúp cải thiện triệu chứng tụt huyết áp đột ngột là ăn thức ăn chứa nhiều muối. Lượng muối dư thừa sẽ giúp làm tăng huyết áp nhanh chóng.
Nếu áp dụng những biện pháp tự nhiên trên mà tình hình không cải thiện, người bệnh nên nhập viện. Trong trường hợp triệu chứng tụt huyết áp có nguy cơ trở nên trầm trọng hơn với các biểu hiện lạnh người, nôn nhiều, da xanh xao, ngất xỉu…, cần nhập viện ngay để được cấp cứu kịp thời. Để phòng ngừa tai biến khi bị huyết áp thấp, người bệnh không nên thức khuya, giữ ấm khi ngủ, không ra ngoài trời nắng gắt, tránh thay đổi tư thế đột ngột, kê gối thấp khi ngủ… Đặc biệt, người từ 50 tuổi trở lên cần theo dõi huyết áp thường xuyên vì có nguy cơ chuyển từ huyết áp thấp thành tăng huyết áp.
Người bị huyết áp thấp tập luyện như thế nào?
Tập thể dục đã được chứng minh giúp cho cơ tim khỏe hơn, hỗ trợ quá trình bơm máu hiệu quả. Bên cạnh đó, trong quá trình tập, tim và phổi phải hoạt động mạnh hơn để cung cấp đủ máu và oxy cho cơ thể. Nhờ vậy, hầu hết các triệu chứng khó chịu do huyết áp thấp gây ra đều được khắc phục. Tuy nhiên, bác sĩ Tuyết Mai khuyến nghị, người bệnh huyết áp thấp chỉ nên tập những môn thể thao nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, đạp xe chậm, bóng bàn, cầu lông, yoga… Các bài tập này có tác dụng tăng cường sức mạnh cơ bắp và dây thần kinh, phòng ngừa huyết áp thay đổi đột ngột. Không chỉ vậy, chúng còn mang lại nhiều lợi ích cho tim mạch và hô hấp.
Đối với những bộ môn phải vận động mạnh như tập tạ, leo núi, đá bóng, chạy với tốc độ nhanh, chạy đường dài, bóng rổ, bóng chuyền, quần vợt…, người bệnh huyết áp thấp cần tuyệt đối tránh. Đây đều là các môn thể thao đòi hỏi thể lực cao, dễ làm tụt huyết áp.
Bác sĩ Tuyết Mai lưu ý, người có bệnh huyết áp thấp khi tập luyện cần tránh vận động liên tục trong thời gian dài. Thay vào đó, nên nghỉ ngơi sau mỗi 30 phút tập. Hãy dành vài phút để chuyển dần từ tư thế nằm sang ngồi hoặc ngồi sang đứng. Chỉ bắt đầu tập khi cơ thể trong trạng thái ổn định.
Box: Để đặt lịch khám, tầm soát và điều trị bệnh huyết áp thấp và các bệnh tim mạch tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, vui lòng liên hệ:
