Cảnh khuya – Hồ Chí Minh – Ngữ văn 7

• Hồ Chí Minh (19/05/1890 – 02/09/1969)
• Là vị lãnh tụ tài ba vĩ đại của dân tộc Việt Nam, lại vừa là một nhà thơ xuất sắc.
• Người sinh tại làng Sen Kim Liên – Nghệ An.
• Xuất thân từ một gia đình nho học.
• Ngay từ nhỏ đã được tiếp xúc với tư tưởng cách mạng.
• Người có tấm lòng nhân hậu dễ đồng cảm xúc động, là một người yêu thiên nhiên và yêu con người.
• Tác phẩm tiêu biểu: “Nhật kí trong tù”, thơ chữ hán và tập thơ chữ Nôm, văn chính luận, truyện kí.

⇒ Nhà văn lớn, Danh nhân văn hóa thế giới.

• Xuất xứ
  • Bài thơ được sáng tác vào những năm đầu kháng chiến chống Pháp ở chiến khu Việt Bắc.
    • “Cảnh khuya”: 1947.
    • “Rằm tháng giêng”: 1948.

• Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt (cả 2 bài)
• Dịch thơ: “Rằm tháng giêng” thể lục bát
• Bố cục
  • “Cảnh khuya” Chia làm 2 phần
    • Phần 1 (2 câu thơ đầu): Cảnh khuya tại chiến khu Việt Bắc.
    • Phần 2 (Còn lại): Tâm trạng của nhà thơ.
  • “”Rằm tháng giêng” chia làm 2 phần
    • Phần 1 (2 câu thơ đầu): Cảnh trăng rằm tháng giêng trên sông Việt Bắc
    • Phần 2 (Còn lại): Hình ảnh con người.
• Đặc điểm chung của hai bài thơ
  • Cùng tác giả
  • Cùng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
  • Cùng hoàn cảnh sáng tác
  • Cùng kết hợp miêu tả và biểu cảm trong thơ
  • Nội dung

    • Hai bài thơ miêu tả cảnh trăng ở khu Việt Bắc, tình cảm thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái lạc quan, ung dung của Bác Hồ.

    • Hai bài thơ có nhiều hình ảnh thiên nhiên đẹp, có màu sắc cổ điển mà bình dị tự nhiên.

CẢNH KHUYA

• So sánh: Tiếng suối – tiếng hát.

→ Cảnh gần gũi với con người, trẻ trung, sống động.

• Điệp từ, nhân hoá: “lồng”

→ Lộng lẫy, nhiều đường nét, hình khối, giao hoà, giao cảm.

⇒ Có nhạc, có họa.

• So sánh, điệp từ: “Chưa ngủ”
  • Mãi ngắm cảnh đẹp
  • Lo việc nước

→ Hài hoà chất nghệ sĩ và chất chiến sĩ.

• Tổng kết

  • Nghệ thuật

    • Viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
    • Kết hợp hài hoà giữa màu sắc cổ điển và tinh thần hiện đại.
    • Lời thơ tự nhiên gợi cảm.
    • Sử dụng các biện pháp tu từ (so sánh, điệp từ) đạt hiệu quả cao.
    • Sáng tạo nhiệp điệu ở câu 1 và 4.

  • Nội dung

    • Thể hiện sự gắn bó hòa hợp giữa tình yêu thiên nhiên và lòng yêu nước.

RẰM THÁNG GIÊNG

• Không gian: Cao rộng, bát ngát.
• Điệp từ: “Xuân”

→ Cảnh vật lộng lẫy, trong trẻo, trẻ trung, đầy sức sống.

• “Bàn việc quân”

→ Yêu quê hương, cách mạng.

• “Trăng đầy thuyền”.

→ Phong thái ung dung, lạc quan, tin tưởng vào thắng lợi của cách mạng.

⇒ Chất thép hài hoà chất nghệ sĩ trong tâm hồn Bác.

• Tổng kết

  • Nghệ thuật

    • Viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
    • Kết hợp hài hoà giữa màu sắc cổ điển và tinh thần hiện đại.
    • Ngôn từ tự nhiên, bình dị và gợi cảm.
    • Sử dụng các biện pháp (so sánh, điệp từ, liên tưởng) đạt hiệu quả cao.

  • Nội dung

    • Cảnh trăng ở chiến khu Việt Bắc tràn đầy sức sông
    • Thể hiện tình yêu thiên nhiên, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung, lạc quan của Bác Hồ.